Το Ελαιοτριβείο – Μουσείο Βρανά βρίσκεται στον οικισμό Παπάδο, στον κόλπο της Γέρας. Ανήκει στην Πολιτιστική Αστική μη κερδοσκοπική ‘’Εταιρεία Αρχιπέλαγος’’ , η οποία με Πρόεδρο τον αείμνηστο Σκηνοθέτη Νίκο Κούνδουρο, την εικοσαετία 1997-2017, το δημιούργησε και το διαχειρίζεται. Πρόκειται για ένα από τα παλαιότερα ελαιοτριβεία της Λέσβου, το οποίο ανήκε στην οικογένεια του Νομπελίστα Ποιητή Οδυσσέα Ελύτη και λειτούργησε από το 1887 έως τις αρχές της δεκαετίας του 1980. Το γεγονός ότι τα κυριότερα μηχανήματα έχουν τη δυνατότητα να τεθούν σε πλήρη λειτουργία και να «ζωντανέψουν» πραγματικά το εργοστάσιο, αποτελεί ένα από τα χαρακτηριστικά που κάνουν το συγκεκριμένο Μουσείο-Μνημείο μοναδικό.
Η μελέτη αναστήλωσης έλαβε εξ αρχής υπ’ όψιν αφ’ ενός την ιστορία, και αφ’ ετέρου τη νέα χρήση του χώρου θέτοντας ως στόχους την αποκατάσταση της αρχικής μορφής του συγκροτήματος και τη διαμόρφωση ενός σύγχρονου και λειτουργικού χώρου υποδοχής του κοινού, με μουσειακό, εκπαιδευτικό, πολιτιστικό και ψυχαγωγικό χαρακτήρα.
Ο χώρος με τον εξοπλισμό της ατμοκίνητης λειτουργίας διατηρήθηκε ως έχει. Στον χώρο της Μηχανής βρίσκεται σε πλήρη λειτουργία η ιστορική πετρελαιοκίνητη μηχανή TANGYE που είναι μια από τις επτά (7) ίδιες μηχανές σωζόμενες ανά τον κόσμο. Η αποκατάσταση έγινε με υποδειγματικό τρόπο καθώς μέσα από τον σπάνιο μηχανολογικό του εξοπλισμό παρουσιάζονται όλα τα στάδια και τα μέσα της ατμοκίνητης και στη συνέχεια της μηχανοκίνητης ελαιουργίας (πιεστήρια, αντλίες, μύλοι άλεσης, τροχαλίες και ιμάντες μεταφοράς της κίνησης) που προέρχεται από το ιστορικό εργοστάσιο Μηχανουργίας της Σμύρνης των ΑΦΩΝ ΙΣΗΓΟΝΗ.
Κατά την διάρκεια αναστήλωσης του κτιριακού συνόλου εντοπίστηκε ένας σπάνιος θησαυρός, το αρχείο του εργοστασίου που αποτελεί το πληρέστερο σωζόμενο αρχείο ελαιουργίας από αυτά που έχουν εντοπιστεί και καταγραφεί ως τώρα, με χρονικό εύρος που αγγίζει τον έναν αιώνα. Το αρχείο του Ελαιοτριβείου Βρανά, μοναδικό σε πληρότητα και χρονική έκταση, αποτελεί πλέον αντικείμενο και εργαλείο της ιστορικής έρευνας, στο οποίο προστρέχουν φοιτητές , εκπαιδευτικοί, ιστορικοί ενώ μέρος του εκτίθεται στο ισόγειο του κτηρίου όπου βρέθηκε.
Η Μόνιμη Έκθεση Εικαστικών Έργων εμπνευσμένων από το παλιό λιοτρίβι είναι αποτέλεσμα ενός «πειράματος» διαλόγου ανάμεσα στο Μουσείο – Μνημείο και δεκατρείς σύγχρονους δημιουργούς, μια συνάντηση τόσο ενδιαφέρουσα όσο και αναπάντεχη.
Το Μουσείο διαθέτει άρτιες υποδομές για τη φιλοξενία διαφόρων εκδηλώσεων, όπως συναυλίες, κινηματογραφικές προβολές, περιοδικές εκθέσεις, συνέδρια κ.α. Μια πρακτική που εφαρμόστηκε με μεγάλη επιτυχία από τον πρώτο χρόνο της λειτουργίας του, και με την οργάνωση εκπαιδευτικών προγραμμάτων για παιδιά και νέους σε τακτική βάση, το Μουσείο εξελίχτηκε σε ζωντανό κύτταρο της τοπικής κοινωνίας.
Πάπαδος Γέρας, Λέσβος | 81106 | 22510 82007
E-mail: info@vranasmuseum.gr
Ιστότοπος: http://www.vranasmuseum.gr/