Το φαράγγι Τσικνιά βρίσκεται λίγα χιλιόμετρα Βορειοανατολικά του οικισμού της Αρίσβης και σχηματίσθηκε από την δράση του νερού, του ομώνυμου ποταμού, που περνάει πάνω από τα ίχνη μεγάλων γεωλογικών ρηγμάτων, με διεύθυνση ΒΔ-ΝΑ και ΒΑ-ΝΔ.
Ο Τσικνιάς αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους χείμαρρους περιοδικής ροής της Λέσβου. Ο χείμαρρος αποστραγγίζει μια λεκάνη απορροής έκτασης περίπου 90 km2 που καταλαμβάνει τις νότιες πλαγιές του ηφαιστείου του Λεπετύμνου και περιλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της βόρειας και κεντρικής Λέσβου. Η κοίτη του ποταμού έχει γενική διεύθυνση ροής ΒΑ-ΝΔ, ενώ λίγο πριν την εκβολή του στον κόλπο της Καλλονής στρέφεται σε Β-Ν.
Ο ποταμός διαρρέει αποκλειστικά ηφαιστειακούς σχηματισμούς ηλικίας από 21,5 έως 17 εκατομμυρίων ετών. Όταν συναντά τις προσχωσιγενείς πεδιάδες γύρω από τον κόλπο της Καλλονής, διαρρέει τεταρτογενείς ποταμοχειμάριες αποθέσεις, που αποτελούνται από κροκαλοπαγή, άμμους και αργίλους.
Η κοιλάδα του Τσικνιά και οι υγρότοποι που σχηματίζονται στις εκβολές του αποτελούν ενδιαίτημα πουλιών, που διαβιούν είτε εποχικά, είτε μόνιμα κατά μήκος της κοίτης του, και κυρίως στις εκβολές του. Η κοίτη του ποταμού την άνοιξη και, όταν τα νερά ηρεμήσουν από τις βροχοπτώσεις, αποτελεί σημαντικό καταφύγιο για πολλά μεταναστευτικά είδη: Χαλκόκοτες, Λασπότρυγγες, Κρυπτοτσικνιάδες, Πορφυροτσικνιάδες, Νυχτοκόρακες, και επίσης μικρόπουλα όπως ποταμίδες, σουσουράδες, χελιδόνια κ.ά. Αμέτρητα ζευγάρια Αηδόνια φωλιάζουν εδώ μαζί με Μελισσοφάγους, Ωχροστριτσίδες, Καλαμοποταμίδες, Νερόκοτες, ενώ Λευκοπελαργοί και Μαυροπελαργοί αναζητούν τροφή όλο το καλοκαίρι. Στο σημείο της εκβολής του καταφεύγουν όλο το χρόνο θαλασσοπούλια, υδρόβια και παρυδάτια όπως Γλάροι της Μεσογείου, Φλαμίνγκο, Σταχτοτσικνιάδες, Κορμοράνοι, Σταχτοτσικνιάδες, Χειμωνογλάρονα, Πρασινοσκέληδες κ.ά.