Ένα από τα αξιοπρόσεκτα θρησκευτικά μνημεία που έχει να επιδείξει το νησί της Λέσβου αποτελεί το προσκύνημα της Παναγίας της Γλυκοφιλούσας στον οικισμό της Πέτρας. Χτισμένη οχυρωματικά εντός του φρουρίου πάνω σε βράχο ύψους 40 μέτρων, στέκει ως αδιάψευστος μάρτυρας της τοπικής ιστορίας και των πολλαπλών πειρατικών επιθέσεων που δέχτηκε κατά καιρούς το νησί.
Στην κορυφή του βράχου μέσα στο οχυρό, το οποίο επόπτευε τη γύρω περιοχή από τις επιδρομές, υπήρχε μικρός ναός της Παναγίας ήδη πριν από την οθωμανική κυριαρχία του νησιού. Το 1609 ανεγέρθηκε μεγαλύτερος, ο οποίος ανοικοδομήθηκε και πάλι εκ βάθρων το 1840 με σουλτανικό φιρμάνι, που σώζεται ως σήμερα. Ο ναός αποτελεί τρίκλιτη βασιλική και διαθέτει ξυλόγλυπτο θρόνο και δεσποτικό θρόνο.
Εντός του ναού φυλάσσεται η θαυματουργή και επάργυρη εικόνα της Παναγίας της Γλυκοφιλούσας. Η ιστορία της συνδέεται με παράδοση, σύμφωνα με την οποία θαλασσοδαρμένο πλοίο έπλεε ακυβέρνητο στ’ ανοιχτά του Ελλησπόντου, όταν ναύτης την ανέσυρε απ’ τα κύματα. Το πλήρωμα του πλοίου την έθεσε σε περίοπτη θέση και την προσκυνούσε ευχαριστώντας καθημερινά. Φθάνοντας κάποτε στ’ ανοιχτά του οικισμού της Πέτρας η εικόνα εξαφανίστηκε. Ο καπετάνιος επί τρεις μέρες παρατηρούσε μια στήλη φωτός πάνω από το βράχο της Πέτρας, όπου και έβρισκε την εικόνα. Έτσι, κατανόησαν ότι η Παναγία ήθελε ως θρόνο της το βράχο και χτίστηκε ο ναός με θαυματουργικές παρεμβάσεις.
Η χάρη της Παναγίας προσέδωσε μεγάλη φήμη στην Παναγία και πέρα απ’ το νησί, έτσι ώστε να καταφεύγουν στο ναό πανταχόθεν ακόμη και Τούρκοι για να προσκυνήσουνε και να εκπληρώσουνε κάποιο τάμα. Ως εκ τούτου ο ναός της Παναγίας απέκτησε μεγάλο πλούτο από ασημικά και χρυσαφικά, γεγονός που έκανε τους αλλοθρήσκους να βάλουν στόχο τον πλούτο της. Περί το 1865, Τουρκαλβανοί επιτέθηκαν στο ναό έχοντας ως στόχο τα τιμαλφή του, αφήνοντας πίσω μονάχα ένα αργυρό θυμιατήρι του 1667, ένα αργυρό άγιο Ποτήριο του 1742 και την επάργυρη εικόνα της Παναγίας η οποία διεσώθη θαυματουργικώς.
Το προσκύνημα της Παναγίας της Πέτρας αποτελεί σημείο αναφοράς για τη Λέσβο και έναν προορισμό για την εορτή του Δεκαπενταυγούστου. Η θέα που απλώνεται μπροστά σαν ανέβεις τον ιερό βράχο με τα 114 σκαλοπάτια μαγεύει και διεγείρει την ψυχή προς τα άνω πράγμα που εντείνεται αν λογιστεί σε συνδυασμό με την ιερότητα και ιστορικότητα του χώρου.
