Η Πέτρα είναι ένας μεγάλος οικισμός στα βόρεια παράλια της Λέσβου και απέχει περίπου 55 km από την πόλη της Μυτιλήνης. Ο παραδοσιακός οικισμός της Πέτρας βρίσκεται δίπλα στο Μόλυβο και είναι από τα πιο τουριστικά ανεπτυγμένα μέρη του νησιού. Ο πετρόχτιστος παραθαλάσσιος οικισμός αποτελεί πόλο έλξης για τους ταξιδιώτες λόγω της γραφικότητας και της ιδιαίτερης φυσιογνωμίας του. Θα ήταν σκόπιμο να αναφερθεί πως η Πέτρα είχε αξιόλογη πνευματική κίνηση στη γενιά του 1930, στη λεγόμενη Λεσβιακή Άνοιξη.
Χαρακτηριστικό τοπόσημο της περιοχής αποτελεί ο ναός της Παναγιάς Γλυκοφιλούσας, ένα από τα σημαντικότερα προσκυνήματα ολόκληρης της Λέσβου, που βρίσκεται στην κορυφή ενός βράχου με ύψος 40 περίπου μέτρων και είναι προσβάσιμος από 114 λαξευμένα σκαλοπάτια. Ο βράχος αυτός δεσπόζει σε όλο τον κάμπο και τον οικισμό της Πέτρας δίνοντας το όνομα στην περιοχή. Στη θέση του ναού πιθανότατα υπήρχε μικρό φρούριο της Γενουατικής περιόδου που αποδεικνύεται από την ύπαρξη οικόσημου των Γατελούζων, που βρέθηκε σε πλάκα του λιθόστρωτου περιβόλου. Η εκκλησία είναι Τρίκλιτος Βασιλική και το εσωτερικό του ναού κοσμούν σπάνιες βυζαντινές εικόνες, πολύτιμα σκεύη και ένας εξαιρετικής αισθητικής ξυλόγλυπτος επισκοπικός θρόνος παρά την μεγάλη λεηλασία του 1865. Η σημερινή μορφή του ναού ανάγεται στο 1840 όταν ανακαινίσθηκε εκ θεμελίων με Σουλτανικό φιρμάνι το οποίο διασώζεται ακόμη.
Καλοδιατηρημένα νεοκλασικά αρχοντικά του 19ου και 20ού αιώνα, παραδοσιακά κτίσματα μέσα σε δαιδαλώδη γραφικά σοκάκια συνθέτουν την εικόνα του γραφικού οικισμού που σφύζει από ζωή. Ο επισκέπτης αξίζει να παρατηρήσει την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική, τις προσεγμένες αυλές, τις περίτεχνες εισόδους, τις πόρτες με τα ρόπτρα που μαρτυρούν την ακμάζουσα ζωή του περασμένου αιώνα. Ανάμεσα στα κτίσματα του οικισμού μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει ο Ναός του Αγίου Νικολάου σε κεντρικό σημείο του οικισμού με σπάνιες τοιχογραφίες του 16ου μ.Χ. αιώνα.
Στην Πέτρα βρίσκεται το αναπαλαιωμένο διώροφο αρχοντικό της Βαρελτζίδαινας που λειτουργεί ως Μουσείο. Κτισμένο στις αρχές του του 18 αιώνα αποτελεί αντιπροσωπευτικό δείγμα παραδοσιακής αρχοντικής κατοικίας της περιόδου για τη δομή, τη διαρρύθμιση και τον διάκοσμο που φέρει. Το συμπαγές λιθόκτιστο ισόγειο προσδίδει φρουριακό χαρακτήρα ενώ αντίθετα ο όροφος ο οποίος είναι κτισμένος από ελαφρά υλικά με την τεχνική μπαγδατί (ξύλινος σκελετός, επιχρισμένος με λάσπη), χαρακτηρίζεται από έντονη διακοσμητική διάθεση που εκφράζεται μέσα από τα ξυλόγλυπτα και τις τοιχογραφίες.
Σε κοντινή απόσταση από τον οικισμό έχουν βρεθεί αρχαίοι τάφοι (θέση Κεραμιδαριά), νομίσματα Ρωμαϊκής εποχής, Βυζαντινά ανάγλυφα κ.α. που αποδεικνύουν την διαχρονική κατοίκηση της περιοχής από την αρχαιότητα.
