Η Συκαμινέα, Συκαμιά ή Σκαμνιά είναι ημιορεινό χωριό στο βορειοανατολικό άκρο της Λέσβου, 49 χλμ. βορειοδυτικά της Μυτιλήνης. Ο οικισμός είναι σκαρφαλωμένος σε υψόμετρο 300 μέτρων στις βορειοανατολικές πλαγιές του όρους Λεπέτυμνος και ατενίζει τα παράλια της Μικράς Ασίας.
Το χωριό οφείλει το όνομά του στις πολλές μουριές της περιοχής και περιβάλλεται από πλούσια βλάστηση με πεύκα, πλατάνια και ελιές. Το χωριό έχει χαρακτηριστεί παραδοσιακός οικισμός και ξεχωρίζει από μακριά με τα αρχοντικά, πετρόκτιστα σπίτια και τη θέα που μαγνητίζει. Ανάμεσα στα καλαίσθητα καλντερίμια του χωριού βρίσκεται η τρίκλιτη βασιλική της Αγίας Φωτεινής και η οικία του Μυριβήλη, η οποία όμως δεν είναι επισκέψιμη. Στο χωριό ωστόσο λειτουργεί λαογραφικό μουσείο το οποίο στεγάζεται στο πετρόκτιστο κτίριο του δημοτικού σχολείου και φιλοξενεί συλλογή με αντικείμενα του Στρατή Μυριβήλη.
Κατηφορίζοντας προς τη θάλασσα οι επισκέπτες μπορούν να παρατηρήσουν τις χαρακτηριστικές πεζούλες από ξερολιθιά που είχαν φτιάξει οι κάτοικοι για να ξαποσταίνουν στο ανέβασμα, τις λεγόμενες «καθίστρες».
Στην Σκάλα Συκαμινέας, το επίνειο του ορεινού οικισμού, στην κορυφή ενός βράχου δίπλα στο λιμανάκι ορθώνεται το εκκλησάκι της Παναγιάς της Γοργόνας. Ο βράχος αυτός, αποτελεί μια ροή λάβας από το ηφαίστειο του Λεπετύμνου που έφτασε μέχρι τη θάλασσα πριν από 18 εκατομμύρια χρόνια. Οι παλιοί ονόμαζαν τα ηφαιστειακά βράχια «της Παναγιάς τα ράχτα» και μαζί με το γραφικό ξωκλήσι αποτελεί το πιο γνωστό ίσως τοπόσημο της ευρύτερης περιοχής.
Το λιμανάκι με τα ψαροκάικα, τις τράτες και τα τρεχαντήρια πλαισιώνεται από τον οικισμό της σκάλας που κάποτε κατοικούνταν κυρίως από τους ψαράδες του χωριού ο οποίος αναπτύχθηκε μετά το 1922 από τους πρόσφυγες της Μικράς Ασίας που έφθασαν με την ανταλλαγή πληθυσμών ιδρύοντας τον Συνοικισμό κοντά στον παραλιακό δρόμο.
Στο απόσπασμα που ακολουθεί το οποίο προέρχεται από το μυθιστόρημα του Στρατή Μυριβήλη «Η Παναγιά η Γοργόνα» περιγράφεται με γλαφυρό τρόπο η ατμόσφαιρα της γενέθλιας γης του.
«Η ομορφιά που ’χει από φυσικό του ο τόπος εδώ γύρω είναι να τη βλέπεις και να σαστίζεις με την πλούσια καρδιά του Θεού. Τούτη η αιολική ακρογιαλιά δεν λέει να χάσει τη χαρά και τη χάρη της, θέλεις ο Αύγουστος καίγει τον κόσμο, θέλεις ο χειμώνας τον βαρά. Γιατί οι γραμμές απ’ τα βουνά κατεβαίνουν χορευτικά ως το γιαλό, η στεριά κυματίζεται σερπετή σαν το πέλαγο κι από παντού κατηφορίζουν τα δέντρα, οι πολύχρωμοι βράχοι, και τα νερά φουρφουρίζουνε βιαστικά ως τ’ ακρογιάλι».
